Page 107 - Samsun E-Dergi sayı 9 Türkçe
P. 107
güçlenmesidir. Öyle ki 18. yapacak kadar önemli olan bulunduğu bölgede itibar ve
Yüzyılın ikinci yarısından faaliyetleri nelerdir, acaba nüfuz sahibi oldu. Abisi ile
itibaren Anadolu’da ve ailenin bugün mensupları var aralarında oluşan rekabeti Samsun E-Dergi
Rumeli’de adeta merkezi mıdır? Bu soruların ve daha de kazanan Ali Bey, merkezî
otoriteyle karşı karşıya fazlasının cevaplarını ilerleyen otoritenin taşrada iyice
gelmekten çekinmeyen, satırlarda bulacağınızı zayıfladığı bu dönemde, yerel
hatta yerine ve şartlara umuyorum. şartların kendisine sağladığı
göre kendisini devletten imkânlarla bölgenin en etkili
(merkezi hükümetten) Caniklizâdeler 18. kişisi hâline geldi.
daha güçlü görüp “devlet yüzyılın ikinci yarısından
benim” diyebilecek kadar 19. yüzyılın ilk yıllarına
kudretli kişiler veya aileler kadar Anadolu’nun kuzey
ortaya çıkabilmiştir. Ayan bölümünde söz sahibi olmuş Canikli Ali Paşa’nın
ve yerel hanedan diye güçlü bir yerel hanedan/ devletin gücünden
nitelendirilebilecek bu güçlü ailedir. Ailenin kurucusu ve
kişi veya aileler arasında en meşhur ferdi Canikli Ali çekindiği bir
Rumeli’de Tepedenlioğulları, Paşa’dır. Babası Osmanlı hanedan mensubu
Pazvantoğulları, Devleti’nde önemli bir haline gelmesi…
Alemdaroğulları; Anadolu’da görev unvanına sahip
Karaosmanoğulları, Dergâh-ı âlî Kapıcıbaşısı
Çapanoğulları, Ahmet Ağa’nın Fatsa’lı 1768’de başlayan Osmanlı-
Hazinedarzadeler gibi olduğu, 1730’lu ve 1740’lı Rus Harbi’ni takip eden
benzerleri arasında sahip yıllarda Canik muhassıllığı on yıllık devre süresince,
oldukları güç ve yetki yaptığı ve 1748’de Terme Ali Paşa muhassıllık, valilik
sahalarının fazlalığı ile öne civarında eşkıya tarafından ve seraskerlik gibi önemli
çıkanlar ilk akla gelenlerdir. öldürüldüğü bilinmektedir. görevleri uhdesine almıştır.
İşte Karadeniz bölgesinde Ali Paşa H. 1133 (M. 1720- Aralık 1773 tarihinde vezirlik
bir döneme damgasını 21)’de İstanbul’da doğmuştur. rütbesiyle Trabzon valiliğine
vurmuş, tam anlamıyla yerel Gençlik yıllarında babası ve tayin edildi. Daha sonraki
hanedan olarak nitelenmeyi büyük kardeşi Süleyman yıllarda kendisi Erzurum,
hak eden ailelerden biri Bey’le birlikte memleketleri oğlu Ahmet Mikdat Paşa da
de Caniklizadelerdir. olan Canik’e gitmiştir. Burada Sivas valiliklerini elde ettiler.
Kendilerine aile adı olarak mal ve mevki elde ederek Yaptığı hizmetlere paralel
aldıkları Canik bölgesinden taşra sancak idaresinde söz olarak serveti de artan Ali
neş’et eden, bilahare etki sahibi olmaya başlamışlardır. Paşa, devletin bu dönemdeki
ve yetki sahalarını Orta Şark siyasetini yönlendirecek
ve Doğu Karadeniz’den 1750’li yıllarda Canikli kadar önem ve itibar kazandı.
Kafkasya, Doğu ve Orta Süleyman Paşa üç sene Sonunda devletin, gücünden
Anadolu’ya kadar genişleten Trabzon valiliği yaptı. Bu çekindiği bir hanedan
bu aile hakkında son yıllarda yıllarda kardeşi Ali Bey onun, mensubu haline geldi.
yapılan bazı araştırmalar Canik’teki işlerini yürüten Oğulları Battal Hüseyin Bey ve
sayesinde önemli bilgilere muhassıl vekiliydi. Dirayetli Mikdat Ahmet Paşa da onun
ulaşılabilmiştir. Peki, yönetimi ile dikkat çeken Ali en büyük destekçileriydiler.
Samsun tarihinin önemli Bey Gürcistan’da ortaya çıkan
sayfalarında yerini alan bu olayların bastırılmasında 18. yüzyıl Anadolu’sunda âyan
aile ve mensupları kimlerdir, gösterdiği gayret dolayısıyla ve hanedanların birbirleriyle
kendilerini tarihin konusu devlet nezdinde ve çıkar çatışması içine girdikleri 107
